Каспий теңізі

Каспий теңізі айналадағы табиғат пен кең климатқа айтарлықтай әсерін тигізеді. Бұл дүние жүзіндегі ең үлкен көл,бірақ біресе көбейіп,біресе азаюына байланысты теңіз қатарына енген. Каспий теңізінің қазіргі уақытта дүние жүзілік мұхитпен байланысы жоқ. Мына картадан бұдан біраз уақыт бұрын Каспийдің Қара, Азов, Жерорта теңіздерімен байланыста болғанын көруге болады. Каспий теңізінің ұзындығы 630 миль/1030 км/, ал ені 175 миль /435 км созылып жатыр. Ол 3 бөліктен тұрады:

Солтүстік Каспий

Орталық Каспий

Оңтүстік Каспий

 Каспий теңізінің жануарлары мен өсімдіктер дүниесі өзіндік ерекшелігімен көз тартады. Мысалы: кейбіреулері басқа жерде кездеспей тек қана осы Каспий теңізінде мекендейді /теңіз тараканы/ оларды эндемик деп атайды. Бұлардан басқа белянустар, медузулар. Бауырымен жорғалаушылар, креветка, шаяндар көптеп кездеседі. Осы омыртқасыздар және келесі витринадан көріп тұрған молюскілер мен балдырлар Каспий теңізі балықтарының негізгі қоректік базасы болып табылады.

 Каспий теңізінде 100-ден астам балықтың түрі кездеседі. Оның ішінде ең бағалысы бекіре тұқымдастары, халық арасында «қызыл балық» деп аталады. Олар қара уылдырығымен аты әлемге әйгілі. Солардың ішінде бекіре, қорытпа, шоқыр, сияқты түрлері уылдырықтарын шашар кезде өзендерге кетеді. Сонымен қатар кейбір балықтардың түрлері көрсетілген: теңіз жылан балығы, бұзаубас балықтардың түрлері, кефаль, тебенбалық, майшабақ.

Балықтарды, теңіздің био-геологиясын ең алғаш зерттеген ғалымдардың қатарынан:

- Паллас Петр Симон /1741-1811/

- Лепехин Иван Иванович /1740-1802/

- Кесслер Карл Федорович /1815-1881/

- Бэр Карл Максимович /1792-1876/ 

 Олар теңіздің кәсіптік балықтарын зерттеумен айналысқан.Соның ішінде бекіре тұқымдасының биологиясын зерттеген.Балық аулаудың ережесін жасап берген.

Бекіре-аузы кіші,тұмсығы сүйір,дене тұрқы 2 метрге,салмағы 12-24 кг,кейде  80 кг-ға дейін баратын көшпелі балық.Ол уылдырықтарын апрель-май айларында өзендерге шашады.

Шоқыр-тұмсығы семсер тәрізді,дене тұрқы 1,7-2 метр,салмағы 30-70 кг жететін балық.Ол су түптерінде мекендейді және 30 жылдай өмір сүреді.

Қорытпа- өзінің ірілігімен,бағалы уылдырығымен көзге түседі.1922 жылы Астрахань өңірінен салмағы 1230 кг,ұзындығы 4-5 метрге жететін қорытпа ұсталған.Ал қазіргі таңда балықтардың кәсіптік салмағы 100-120 кг-ға жетеді.Бекіре 10-12 жасында,қорытпа 17-20 жасында уылдырық шашады. Бұлардан басқа Каспийде көксерке,ақмарқа,шабақтар,бұзаубас балықтар және теңіз шаяндары мекендейді.